Co to jest stawka amortyzacji? Wymieniamy metody amortyzacji

Stawka amortyzacji to pojęcie, z którym spotkał się każdy doświadczony przedsiębiorca i z którym prędzej czy późnej spotka się każda osoba wkraczająca do świata biznesu. Zdarzają się sytuacje, w których jednorazowe rozliczenie w kosztach zakupionej rzeczy – sprzętu, towaru lub obiektu – nie jest możliwe. Właśnie wtedy korzysta się z amortyzacji, czyli ze stopniowego rozłożenia wydatku w kosztach. Należy wyraźnie podkreślić, że czas, w jakim dany środek trwały zostanie zamortyzowany, zależy przede wszystkim od stawki amortyzacji. Różni się ona zależnie od przedmiotu, do którego ma być odniesiona. 

Amortyzacja środków trwałych – na czym to polega?

Aby móc wyjaśnić czym jest amortyzacja środków trwałych i stawka amortyzacyjna, najpierw wypada rozszyfrować definicję samego środka trwałego.

Pod tym pojęciem należy rozumieć rzeczowe składniki majątku, których przewidywany czas użytkowania przekracza jeden rok. Środki trwałe powinny być wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej. Obowiązujące przepisy jednak dopuszczają też oddanie ich do użytku na podstawie umowy dzierżawy albo najmu. Mówiąc o środkach trwałych, na myśli trzeba mieć przede wszystkim:

• budynki, budowle i lokale stanowiące odrębną własność,
• maszyny,
• urządzenia,
• środki transportu,
• przedmioty o wartości przekraczającej 3,5 tys. zł.

Co to jest stawka amortyzacji?

Amortyzacja środków trwałych przewiduje dokonywanie odpisów amortyzacyjnych, które wskazują na stopień zużycia danego składnika majątku. Amortyzacja wliczana jest w koszty uzyskania przychodu, co skutkuje zmniejszeniem wysokości podatku dochodowego. Za koniec okresu amortyzacji uważa się dzień, w którym odpisy amortyzacyjne zrównają się z wartością początkową środka trwałego, ale także moment sprzedaży lub likwidacji firmy. 

Jaką wartość danego środka trwałego można rozliczyć w ciągu roku? O tym decyduje stawka amortyzacji, która określa wysokość odpisów amortyzacyjnych dla określonego składnika majątku. 

Stawki amortyzacyjne środków trwałych

Roczne stawki amortyzacyjne dla konkretnych rodzajów i kategorii środków trwałych zostały określone w załączniku numer 1 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Po stronie przedsiębiorcy leży zatem ustalenie kategorii, do jakiej zalicza się dany składnik majątku. Następnie wystarczy tylko sprawdzić w wykazie, jaka stawka amortyzacji została przewidziana dla tego środka trwałego i na tej podstawie dokonywać odpisów.

Stawka amortyzacji budynku

Przykładowo, amortyzacja budynku metodą liniową przewiduje zastosowanie stawki 2,5% dla lokali niemieszkalnych i 1,5% dla lokali mieszkalnych.

Art. 22i ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT wskazuje jednak, że jeżeli obiekt jest używany w złych lub pogorszonych warunkach, stawki wskazane w wykazie można podwyższyć. Współczynnik podwyższenia to maksymalnie 1,2 przy warunkach pogorszonych i 1,4 przy warunkach złych.

Metody amortyzacji

Zanim wyjaśnimy tę kwestię, przyjrzyjmy się dostępnym metodom amortyzacji. Przepisy dopuszczają trzy sposoby:

• amortyzację metodą liniową,
• amortyzacja metodą degresywną,
• amortyzację metodą naturalną.

Metoda liniowa amortyzacji zakłada, że środek trwały będzie podlegał równomiernemu zużyciu przez cały okres jego użytkowania. Wynika z tego, że amortyzacja metodą liniową polega na dokonywaniu odpisów według stawki określonej w wykazie stanowiącym załącznik nr 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i osób prawnych. Ta metoda dopuszcza obniżenie stawki amortyzacji w trakcie dokonywania odpisów.

Należy podkreślić również, że w metodzie liniowej dopuszczalna jest indywidualna stawka amortyzacji, którą można zastosować w stosunku do używanych lub ulepszonych środków trwałych. Jeżeli środki trwałe są używane w warunkach szczególnych, ustawodawca dopuszcza przyspieszoną amortyzację liniową.

Metoda degresywna amortyzacji stosuje się w odniesieniu do środków trwałych będących maszynami i urządzeniami, klasyfikowanymi do grup 3-6 oraz 8. Metoda ta ma też zastosowanie w odniesieniu do środków transportu innych niż samochody osobowe. Ten sposób wprowadza malejące stawki amortyzacyjne – proces amortyzacji rozpoczyna się od najwyższej możliwej stawki i maleje w toku eksploatacji środka trwałego. Stawka na kolejny rok jest obliczana na podstawie różnicy między kwotą netto środka a kwotą odpisów amortyzacyjnych. Jeżeli wartość rocznego odpisu będzie niższa od wartości odpisu w metodzie liniowej, podatnik będzie musiał zmienić amortyzację degresywną na liniową.

Metoda amortyzacji naturalna zakłada liczenie stawki amortyzacji na podstawie wydajności i intensywności zużycia danego składnika majątku w konkretnym okresie. Ta metoda jest używana w odniesieniu do maszyn i środków transportu.

Czy można obniżyć stawkę amortyzacyjną?

Zmiana stawki amortyzacji jest możliwa w przypadku podatników, którzy korzystają z metody liniowej. Ustawodawca nie wskazuje konkretnych środków trwałych, co do których można zastosować takie działanie. Przepisy nie precyzują też częstotliwości zmiany stawek amortyzacyjnych.